رؤیای شفاف، به عنوان بخشی از مراحل هشیاری ذهنی شناخته شد - ایران کروز

در این حالت شگفت انگیز، فرد متوجه می گردد که در حال رؤیا تماشا است و حتی در مواردی می تواند روند رؤیا را مطلعانه تغییر دهد.

با انجام یک تحقیق گسترده که با بزرگ ترین مجموعه داده ها در این زمینه صورت گرفته، دانشمندان توانسته اند الگوهای خاصی از فعالیت مغز را شناسایی نمایند که رؤیای شفاف را از خواب معمولی REM (Rapid Eye Movement - خواب با حرکات سریع چشم) و بیداری متمایز می سازند.

فراتر از رؤیا؛ مطلعی در دل خواب

دانشمندانی از مرکز تصویربرداری عصبی شناختی Donders در دانشگاه Radboud در هلند، به سرپرستی چاغاتای دمیرل (Çağatay Demirel)، با گردآوری داده هایی از چندین آزمایشگاه، پیروز شدند بزرگ ترین بانک اطلاعاتی رؤیای شفاف را تا به امروز جمع آوری نمایند. این تیم با استفاده از فناوری های دقیق EEG (الکتروآنسفالوگرافی) و تحلیل های سطح حسگر و منبع (Sensor and Source Level)، به الگوهای تازه ای از عملکرد مغز در این حالت نادر از مطلعی دست پیدا کردند.

نتایج این پژوهش نشان داد که رؤیای شفاف با کاهش قدرت طیف بتا (Beta Band - بین 12 تا 30 هرتز) در نواحی مرکزی-آهیانه ای راست مغز (Right Central and Parietal Areas)، از جمله اتصال گیجگاهی-آهیانه ای (Temporo-Parietal Junction)، همراه است. این نواحی در کنترل خودمطلعی و پردازش شناختی نقش مهمی دارند.

مغز چگونه رؤیای شفاف را شکل می دهد؟

تحلیل های پیشرفته نشان دادند که طی رؤیای شفاف، قدرت باند گاما1 (Gamma1 - بین 30 تا 36 هرتز) در نواحی پس سری-گیجگاهی راست (Right Temporo-Occipital Regions) افزایش می یابد، که از جمله شامل پیش مغز میانی یا Precuneus نیز می گردد. این ناحیه به طور ویژه با خودمطلعی و تصویرسازی فکری در ارتباط است.

علاوه بر آن، ارتباطات عملکردی (Functional Connectivity) در باند آلفا (Alpha Band - بین 8 تا 12 هرتز) در دوران رؤیای شفاف بیشتر از خواب غیرشفاف بود. این به معنی افزایش هماهنگی بین نواحی مغز در این حالت خاص است. به زبان ساده، مغز در رؤیای شفاف نه تنها فعال است، بلکه شبکه ای هماهنگ و هدفمند را میان نواحی خود برقرار می نماید؛ درست مثل زمانی که بیدار و هوشیار هستیم.

مطلعی بدون بیداری؟ مرزها بازتعریف می شوند

آنچه این تحقیق را منحصر به فرد می نماید، ارائه شواهدی است که نشان می دهد مطلعی می تواند در غیاب بیداریِ فیزیکی نیز ظاهر گردد. یعنی مغز انسان قادر است در دل خواب، وضعیتی مطلعانه، پردازنده و حتی تصمیم گیرنده ایجاد کند. این کشف، تقسیم بندی کلاسیک فکر به دو حالت خواب و بیداری را زیر سؤال می برد و شاید بتواند در آینده، به درک عمیق تری از اختلالات خواب، مطلعی، و حتی تجربیات عرفانی یا نزدیک به مرگ یاری کند.

افق های تازه برای شناخت فکر

پژوهشگران تأکید می نمایند که برای نخستین بار توانسته اند با دقت بالا، الگوهای الکتریکی خاصی را برای رؤیای شفاف شناسایی نمایند. این کار نه تنها به درک ساختارهای عصبی مرتبط با خودمطلعی در خواب یاری می نماید، بلکه می تواند سرنخ هایی درباره نحوه شکل گیری تجربه فکری در انسان به طور کلی ارائه دهد.

به بیان دمیرل، این یافته ها دروازه ای تازه به سوی درک ژرف تر از رؤیای شفاف باز می نمایند و ما را به این باور نزدیک می نمایند که مطلعی، الزاماً به بیداری وابسته نیست، بلکه می تواند به طور کامل از درون رؤیا شکل بگیرد.

نتیجه گیری: رؤیای شفاف، پنجره ای به فکر مطلع

این مطالعه، از نظر مقیاس، دقت، و نوآوری در روش، یکی از مهم ترین پژوهش ها در حوزه رؤیای شفاف به شمار می رود. اکنون با این داده ها، دانشمندان می توانند بهتر از هر زمان دیگری، ساختار عصبی مطلعی را مورد مطالعه قرار دهند. شاید روزی برسد که بتوانیم این تجربه را نه فقط در خواب، بلکه به صورت هدفمند در بیداری یا درمان های فکری به کار بگیریم.

منبع